Kanga E Tetë nga Lahuta E Malcis

Drita duel, dielli s'ka le
Ali Pasha ' i trim rr'fe
heret sot keka cue
kenka vesh, kenka shtrengue
paska mbathe cizmet der'n'gju
edhe u ulka ne katu',
ka nise gjokun m'e shilu',
i ven frenin prej florinit
i ven shalen telatinit,
ia shtrengon me tre kollana
hidhe gjoku porsi Zana,
poersi Zana n'mal t ' Tomorrit
edhe e xier te dera e oborrit
nanes s'vet ai ku i therret
ku po i thrret e keshtu po i flet:
"Pa ndigjo, mori ti loke
banmu ndere ' kush te jete per ndere
mos len t' vobeg me kja n'dere
mos len t'vobeg n'dere me t'kja,
por t'm'i delsh moter e vella
por t'm'i delsh ti nane e tate
si te Paret na lane zanate
se kane bijte do pune te reja
e do dal un der 'kah Peja
der' kah Peja, der ' kah Reka
per me u pjeke te Haxji Zeka
e nuk dij kur ka me m'ra
me u kthye dale, me ty me u pa
perse shtegu orok nuk ka".
Nuses s'vet mande' i ka thane:
"nji amanet jam tue ta lane
rritma djalin djale bujar,
t'me dale burre e burre shqiptar
t'm' bahet trim e kuvendar
me qindrue per kanu' t'vet
me luftue per Atme e Mbret:
t'dije me pri e me ndigjue
kudo puna me i qillue
armet e besen mos me i l'shue.
Por ne kje se mali i Zi
erdh e ra kurr ne Gusi
der' sa t'jete djali kerthi
pashe njate Zot, qi te ka fale
ma nigjo ti grue nji fjale:
Bane zemren gure e krep
premja djalit kryet ne djep
mos m'ia lesho knjazit n'dore gjalle
s'due ta la n 'Shqipni un perrale
se nji biri i Ali Bregut
se nji nipi i Skanderbegut
Knjaz Nikolles i ka sherbye
se ka vu "kapice" mbi krye
se ka ndeje per t'gjalle nen Shkja
page e t'dheta atij tue i la.
Ma mire n'vorr me u kja per malle
se nen Shkja me ndeje per t'gjalle!"
Keshtu tha Alia e i hypi kalit
edhe u nise terthores s'malit
porsi breshni me duhi
tue menue, duhan tue pi.
C'do t'mendoje, valle, Ali Pasha
qi i ka vra ato vet'lla trasha
qi i ka vra ata sy si sh'gjeta
thue se n'meni i ka ardhun jeta?
Se shka ende kjo menjda njerit
s'din kush gja, pose njatij t' Mirit
qi nuk flene as kurr nuk kotet
qi ka dore stinet dhe motet
e qi rrezja e syut ka i priret
t 'zemres s'njerit kthellon gjiret
e ia shef te tana endiret
ia skyrtjon t'gjitha deshiret
qi aty mbrende rrijne tue perzi
diku bardh e diku zi:
Ai, po, din sh'asht tue mendue
Ali Pasha rruges tue shkue.
Une vec dij t'u thom nji fjale
se tue shkue ashtu m'kale e m'shale
t'u i ra dromit me t'medhaj hapa
shum do rruge ka lane mbrapa
shkote gjoku porsi re:
edh 'asht kapun ne nji rre
ku nji lis i bukur ishte
lisi ishte e hije kishte
edhe kishte ' i gurre perbri
gurre te gjalle ' te kjarte flori
ku edhe gjokun ka ndalue
e ia ka zbrite per me pushue
nen ate hije e te njaj krue.
Tue pushue per nen ate hije
si lua, qi prej shpretie
zen m'do ' i moje, kepuce e lmekun
pa dobi mbasi t'kene ndjekun
t'lehte anmikun, qi i grabiti
kelyshet e njome e menise i rreshkiti
me sy t'vrane kundron Alia
se sa e bukur shqipataria
rreth e cark i shtrohet para
me liqej, lumej e ara
e me male te madhnueshme
e me pyje te brelueshme
edhe syte i mbushen n'vaje
kah mendon se fati i saje
nder duerte t'hueja gjithmone ngeli
se ma i keqi p'r' here e shkeli
e s'e la me cue kurr kry'
s'e la drite me pi me sy.
E ashtu ndeje trimi nen hije
n'mend tue endun pune Shqipnie
kur qe sheh logut tue ardhe
nji si Hije, veshe ne t'bardhe
si nji vashe qi fat ve sparit
shtrengue ijet me i shoke arit
e tye zhdredhun fkloket gjate shtatit
si ato rrezet krese s'njaj shpatit
kur ban diellei per me le
neper bryme te nades s're.
Ardhun shtatit si breshana
si ajo vera e si ajo Zana
bite shpatit tue flaknue
der' qi vjen e xen mbi krue
vjen e xen fille nder ylbera
qi ndermjet t'stombeve t'blera
e per rreth t'argjandte t'currilit
i trajtote rrezja e diellit.
U trand gjoku kur e pa
( thone se kali praske nuk ka.)
Curroi veshet e ngrehi krye't
e haru, pa ia da syte
turfulloi nja dy a tre here
tue u smbrape rudines s'blere
kah kish't ndjeje Ali peshtete.
Ali Pasha e pa dhe vete
e m'nj'' n krah kish' zatete
i dha shtatit e u drejtue
edhe ndei ai tue kundrue
pale a isht' njeri ase hyjni.
E tue keqyre ashtu n'habi
qatje vone po nise me i thane
"Pashe Njate, qi te ka dhane
a je njeri ase je Zane?
A lute Pashke a lute Bajram?"
"Se shka jam e shka nuk jam
se as luse Pashke as luse bajram
se a baj hije aa jo n'kete jete
ketu s'asht ngaeja me pervete".
po i thote Hija atehere Alise:
"Se ngushte jane punet e Shqipnise
se mbrende besa asht krejt harrue
se lugat m'te Knjazi asht cue
asht cue Knjazi m'te lugat
ka qite sogjet shpat e m'shpat
don me dale der' n'Rozafat
B'ate Berlin u da pleqnia
n'dore te Shkjaut me ra Shqipnia"
"Mo', pashe Zotin! Shka po flet?
zen Alia e po gerthet
Po a s'ka Zot, a s'ka kund Mbret
qi nji Knjaz i Malit t'Zi
mund po e baka ai sot pleqni
me i pushtue keto Malet tona
ku cese rremben Drini e Valbona
s'ka ra mbrende parmende e hu'j
page e t'dheta s'jane la kuje?"
"Jo, po, pra, i pergjegj Hija
nen kambe t'Shkjaut do t'vueje Shqpnia
edhe Knjazit page e t'dheta
do t'i laje per sa t'rrjedhe jeta
perse sot gjindja shqiptare
rrejte me pare e me timare
bese e fis keta kane mohuemun
krejt Atdhene e kane harruemun
edhe armet i perdorojne
kur mos t'vrasin shoqi'sho' in
jo per t'sjelle lirine Shqipnise
jo per t'mbare e t'mire t'njerezise
por per t'gjedhe se ke nder t'huej
zot Shqinia do ta quej.
Marre e turp per fis t'Shqiptareve
me nderuem namin e t'Pareve
edhe rob deshtas me ngelun
nen kambe t'hueja ndrydhe e shkelun
si mos kush n'fetyre t'rrokullise!
se une jam Ora e Shqipatrise
se un Shqiptaret- o do t'i nami
t'mos u zhbihet arave grami
t'mos u dahet dheneve dami
t'mos u lindet djale ne voter
t'mos u rritet vella as moter,
por le te shuhen nen zgjedhe t'hu'j
porsi shujet krypa n'uje"

"T'lshosha bjeshket, o mori Zane
merr Alia, atehere, me i thane
t'leshosha bjeshket e t'leshosha malet
mos na nam, he shto-Zo-vallet!
pse na nama na ka ra
pse na besa na ka vra
cese ka mrrijte fisii i Shqiptarit
me u dridhe para "Goskoparit"
Shqipatri me u dridhe n'sy t' Knjazit
si ai as luga n'fyt t'nji mazit
s'con kandar ai nder mbretni..
Jo, por, n'kje se n'Shqipatri
ke gjete hije me pushue
ke gjete gurra me u freskue
e rudina me lodrue
me lodrue e me vallezue
krah e m'krah me t'buk'rat tjera
kur lulezon e bute pranvera
pashe njate sy, qi paske hylle
qi ma cile e qi ma mbylle
si ajo hana neper pylle
deh! m'kallxo n'kete hije shpati
si ta peshtoi Shqiperine i ngrati;
se t'baj bene mbi gure te vorrit
n'Bige te Shales e m'Shkamb t'Tomorrit
qi per te nuk m'dhimbet djali
qi per te jeten e fali."
Kur ka ndie Ora e Shqipnise
se shka i tha Pasha i Gusise
fort me veti ajo a gxue
edhe Pashes keshtu i ka li'gjrue:
"M'kambe, pra Ali, per n'kjosh kun gjalle
nuk asht ngaeja sot me u talle
Knjazi topin'asht ka e kalle.
Dil e piqu n'Haxhi Zeken
Grish Kosoven, bashko Reken
lesho kushtrimin n'Toske e n'gege
mblidhnju tok si kokrrat n'shege
forca tok- s'bahet rrecok
edhe, lidhe me bese shqiptare
bini Shkajut ju fulikanre
un me ju kam me qillue
Shkjane nen kambe kam me ua shtrue.
Por, pse ti ma bane ate be
se nep jeten per Atdhe
qe un po t'ap nji force te re
vendit lisat ti me i shkulun
m'ty tagani mos me u ngulun
plimbja e pushkes ty mos me t'vra
gjylja e topit mos me t'ra."
Edhe keshtu tu ligjerue
Ali Pashes ajo asht afrue
ka qite doren mbrende ne gji
ka xjerre jashte do rosmari
ia ka dhane t'i marre ere
mandej thane i ka Alise:
"Hajt, Ali, ti me u pruvue
pale a e shkul lisin me rrema
pale a e shkule e prap e ngule"
Edhe trimi i asht shtrenguem
me dy dueret lisin ka kape
dy tri here ai e ka trandun
me gjithe rraje edhe e ka shkulun
por kur prap ka ba me e gulun
as nji gju n'dhe s'mund e shtini.
Fort ka qeshe e Buk'ra e dheut
kur ka pa se Ali Pasha
s'mujka n'vend lisin m'e e nulun
edhe s'dyti rosmarine
ia ka dhane t'i marre ere
Kur asht cue s'dytit Alia
me dy duert lisin ka kape
e si t'isht ' i hu prej gardhit
shul perpjete ai e ka ndritun
e der' m'dege ne dhe e ka ngulun.
Mandej sjell asht me soditun
se c'po i thote ora e Shqipnise
por me sy t'Miren s'e pa
isht' ba voese e ra nder lule.
M'kambe Alia habite ngeli
tue kundrue rreth kah zabeli
deri nalt ku niset bora
per me pa se c'u ba Ora.
Kur nise gjoku me hingellue
nise me thunder me trokellue
thue se n'mend po don me i qitun
se s'isht ngaeja aty me pritun
Asht kujtue, madje, Alia
per shka thane i kishte Hija
se n'rrezik gjindej Shqipnia
edhe gjokut n'shpine ka kercye.
Gjoku turrin ka shperthy
kush dy here s'i pa me sy.