Buzëqesh.
Buzëqesh sepse tani, ndërsa mendoj për poezitë që shkruaj dhe për emra të mëdhenj si Franz Kafka, Fjodor Dostojevski, Carl Jung apo Erich Fromm, e kuptoj më qartë rrugën time të brendshme — dhe peshën e saj.

Dikur nuk besoja në veten time.
Isha një vajzë e thjeshtë, e brishtë dhe e vuajtur, e zhytur në pasiguri dhe heshtje të thellë.
Jetën nuk e përjetoja si timen, por si një rol për të tjerët — një skenë ku duhet të dukesha e pranueshme, e papërlyer, perfekte.
Ishte si të isha zënë në një proces gjyqësor të pakuptueshëm, si personazhi i Kafkës në “Procesi”, që nuk e di pse është akuzuar, por ndjehet vazhdimisht fajtor.

Dhe si Kafka, edhe unë ndihesha si e përjashtuar nga vetja ime, si një qenie që jeton në hijen e një ligji të padukshëm, një kodi moral të imponuar nga “të tjerët”.
Kafka do të thoshte: “Ka shpresë, por jo për ne.” Por sot, ndjej se shpresa ekziston… për mua, për të gjithë ata që guxojnë ta kthejnë vështrimin nga brenda.

Që në bankat e shkollës filloi ai zë:
“Çfarë do të thonë të tjerët për ty?”
Një pyetje që u kthye në mur, në kafaz mendimesh. Mendja ime nuk ishte më vendi im, por një dhomë e pushtuar nga zërat e të tjerëve.

Dostojevski do ta quante këtë “ndarje të brendshme” një formë torturë shpirtërore. Personazhet e tij – si Raskolnikovi – vuajnë jo sepse bëjnë një mëkat, por sepse përpiqen të jetojnë jashtë ndërgjegjes së tyre të vërtetë. Edhe unë e përjetova këtë ndarje: jetoja si një kopje e asaj që mendoja se duhej të isha, jo si ajo që isha në të vërtetë.

E gjitha kjo më largoi nga vetja — një ndarje që psikoanalisti Carl Jung e quan “hije”.
Ai shkruante: “Nuk bëhesh i ndriçuar duke imagjinuar figura drite, por duke bërë të vetëdijshme errësirën.”
Rrugëtimi im nisi pikërisht aty: në errësirën e vetmohimit, të frikës nga gjykimi, nga mospëlqimi, nga dështimi.
Por vetëm kur nisa ta shoh këtë errësirë dhe t’ia jap një emër, nisa të kuptoj se në thelb nuk isha e thyer — isha e fshehur.

Erich Fromm më mësoi të shoh dashurinë si akt guximi, jo vetëm ndaj të tjerëve, por edhe ndaj vetes. Ai thoshte:
“Njeriu që është i aftë të dojë të tjerët, është i aftë të dojë edhe veten.”
Unë nuk isha mësuar ta dua veten. Kisha mësuar vetëm të bëhem e pranueshme.
Por me kohën,kuptova se dashuria për veten nuk është egoizëm — është akti më i thellë i pranimit dhe përgjegjësisë.
Të dashurosh veten, do të thotë të përqafosh edhe dobësitë, frikën, ndarjen, gabimet.
Të thuash: “Po, edhe kjo jam unë — dhe kjo është e vlefshme.”

Tani, kur kthehem pas, e shoh që duhej të përballesha me atë llum — me errësirën time, me pasigurinë, me pyetjet pa përgjigje — që të arrija të kuptoj vërtet kush jam.
Letërsia, filozofia, psikoanaliza, poezia – nuk më dhanë vetëm dije, por pasqyrë.
Më ndihmuan të ndalem, të dëgjoj veten, të mos vrapoj më pas miratimit.

Unë jam ajo që kërkova të fshihja.
Unë jam e thyer, por jo e shkatërruar.
Jam e brishtë, por e zgjuar nga ai gjum i zbrazët që më mbante larg shpirtit tim.
Dhe tani buzëqesh. Sepse jeta ime është më në fund… e imja.